Józef Wybicki

Józef Wybicki - herbu Rogala (ur. 29 września 1747r. w Będominie koło Kościerzyny na Kaszubach, zm. 10 marca 1822 r. w Manieczkach koło Śremu) – polski pisarz i polityk, adwokat, autor słów do Mazurka Dąbrowskiego. 

Jego ojciec, Piotr, był stronnikiem Stanisława Leszczyńskiego, matką Wybickiego była Konstancja z Lniskich. Miał siedem sióstr: Mariannę, Barbarę, Elżbietę, Rozalię, Justynę, Konstancję i jeszcze jedną (cztery wstąpiły do klasztoru) i brata Joachima, który został księdzem. 

W 1753 r. wziął Wybickiego na wychowanie stryj, ksiądz Franciszek, u którego mieszkał dwa lata, a którym opiekował się do śmierci. W 1755 r. wstąpił do jezuickiego kolegium pod Gdańskiem, według relacji samego Wybickiego – szkoły źle prowadzonej i niepotrzebnych rzeczy uczącej. Spędził tam siedem lat, a w roku 1762 został wydalony ze szkoły za wzniecenie publicznego buntu. W wieku lat 15 został oddany do sądu grodzkiego na praktykę. Brał udział w elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego, nie został jednak na koronacji. W 1765 r. zmarł stryj Wybickiego, a jednocześnie Wybiccy musieli procesować się o swój majątek. Dzięki poparciu wojewody pomorskiego Jana Jerzego Flemminga, związanego z Familią, udało się obronić majątek, a Wybicki awansował na poddelegata grodzkiego w Skarszewach. Wyjechał następnie na praktykę do Trybunału Koronnego, będącego najwyższym sądem w Koronie. 

W 1767 r. na sejmiku generalnym w Grudziądzu został wybrany posłem na sejm. Zaczął się wówczas kontaktować z przyszłymi członkami konfederacji barskiej. 

Na sejmie 27 lutego, 1768 zaprotestował przeciwko planom posła rosyjskiego Nikołaja Repnina przeprowadzenia równouprawnienia dysydentów oraz zatwierdzenia praw kardynalnych. Według relacji współczesnych miał powiedzieć: gdy zwróconych na łono senatu więzionych senatorów i do stanu rycerskiego nie widzę przywróconego posła, nie widzę wolnego sejmu, ale widzę tylko gwałt i przemoc moskiewską, przeciwko tej więc się protestuje. Miał odwagę pogrozić posłowi rosyjskiemu obnażoną szablą, jednak jego weto nie zostało zatwierdzone, sejm zawieszono, a Wybicki musiał uciekać z Warszawy. 

Przystał wkrótce do nowo zawiązanej konfederacji barskiej, jednak jak sam twierdził, wstąpił do niej, by bronić ojczyzny przed Rosją. Daleki był od fanatyzmu katolickiego. Został konsyliarzem generalnym przy Jacku Kochańskim, kierującym sprawami zagranicznymi barżan. Po upadku Baru został wysłany z Chocimia z misją do biskupa kamienieckiego Adama Stanisława Krasińskiego. Odnalazł go w Cieszynie i razem z nim wyruszył do Paryża, by pertraktować o pomoc dla konfederatów, rozchorował się jednak i został w Wiedniu. Następnie był emisariuszem barżan na Prusy Królewskie i miał wciągnąć do konfederacji Gdańsk. Mógł liczyć na pomoc rezydenta francuskiego w Gdańsku. Po klęsce konfederatów pod Kcynią Wybicki zbiegł przez Gdańsk do Holandii. 10 października 1770 został studentem na Wydziale Prawa w Lejdzie jako Josephus Enkler. Rok później wrócił do kraju i został wysłany na misję dyplomatyczną do Wiednia. Otrzymał również awans na pułkownika. W Wiedniu spotkał się z księciem Antonim Barnabą Jabłonowskim (także konfederatem), z którym wiązały go już serdeczne stosunki. Po klęsce polityki barskiej i podziale kraju Wybicki wrócił do Będomina. 

Osiadł w folwarku, który rozbudował i unowocześnił. Prawdopodobnie we wrześniu 1774 ożenił się z Kunegundą Drwęską herbu Gozdawa (Kanusią), starszą od niego o siedemnaście lat. Ponieważ matka Wybickiego nie wyraziła zgody na ślub, państwo młodzi nie mieszkali jakiś czas w Będominie. W końcu matka zgodziła się na przybycie Wybickich, wkrótce jednak będąca w ciąży Kanusia zmarła, a jej teściowa również niedługo potem. Po tych doświadczeniach Wybicki wrócił do polityki. 12 lipca 1775 został podwojewódzkim poznańskim. Był członkiem komisji opracowującej Zbiór praw sądowych. 

Wziął udział w insurekcji kościuszkowskiej, mianowany generałem-majorem milicji pomorskiej.     

W lecie 1794 został komisarzem cywilno-wojskowym ziemi czerskiej przy dywizji gen. Stanisława Mokronowskiego. Uczestniczył w obronie Warszawy przed szturmem prusko-rosyjskim. 

Na emigracji był współtwórcą Legionów. Wyrazem podziwu dla tworzących się oddziałów i ich wodza była napisana przez niego Pieśń Legionów Polskich we Włoszech znana jako Mazurek Dąbrowskiego – pieśń, która stała się później polskim hymnem.

Uczestniczył w powstaniu wielkopolskim 1806 roku.

Od 1806 do 1807 prefekt departamentu płockiego w Księstwie Warszawskim. 
Został pochowany w Brodnicy k. Śremu, gdzie obecnie znajduje się jego pusty grób. W 1923 roku szczątki zostały przeniesione do Poznania do krypty przy kościele św. Wojciecha, gdzie spoczywają zasłużeni Wielkopolanie. 

Józef Wybicki - wybitny publicysta  społeczno – polityczny kodyfikator prawa i literat

GENEZA PIEŚNI LEGIONÓW POLSKICH WE WŁOSZECH

W maju 1797 r., po wydaniu przez gen. Jana Henryka Dąbrowskiego odezwy do rodaków, do Włoch przybywali Polacy, by służyć u boku Napoleona, który - jak wierzyli - pomoże im odzyskać utraconą ojczyznę. Do służby w Legionach zaciągnęło się wówczas ok. 7 tysięcy żołnierzy.

Między 16 a 19 lipca 1797 r., podczas pobytu polskich legionistów w Reggio Emilia (w ówczesnej Republice Cisalpińskiej) poeta Józef Wybicki napisał „Pieśń Legionów Polskich we Włoszech”, którą na cześć gen. Dąbrowskiego nazwano „Mazurkiem Dąbrowskiego”. Powszechnie rozpowszechniony pogląd mówi, że „Pieśń Legionów Polskich” powstała do melodii ludowego mazurka. Najczęściej podaje się, że po raz pierwszy publicznie pieśń odśpiewano 20 lipca 1797 r.

W 1799 r. tekst pieśni ukazał się drukiem w piśmie wydawanym we Włoszech „Legionowa dekada”. W Polsce po raz pierwszy w 1806 r.

Początkowo „Mazurek Dąbrowskiego” składał się z sześciu zwrotek: „(1) Jeszcze Polska nie umarła/ kiedy my żyjemy/ Co nam obca moc wydarła/ szablą odbijemy/ (ref.) Marsz, marsz, Dąbrowski/ do Polski z ziemi włoski/ za Twoim przewodem/ złączem się z narodem/ (2) Jak Czarniecki do Poznania/ wracał się przez morze/ dla ojczyzny ratowania/ po szwedzkim rozbiorze/ (3) Przejdziem Wisłę przejdziem Wartę/ będziem Polakami/ dał nam przykład Bonaparte/ jak zwyciężać mamy/ (4) Niemiec, Moskal nie osiądzie/ gdy jąwszy pałasza/ hasłem wszystkich zgoda będzie/ i ojczyzna nasza/ (5) Już tam ojciec do swej Basi/ mówi zapłakany/ +słuchaj jeno, pono nasi/ biją w tarabany+/ (6) Na to wszystkich jedne głosy:/ +Dosyć tej niewoli/ mamy Racławickie Kosy/ Kościuszkę, Bóg pozwoli+” (Tekst według rękopisu Józefa Wybickiego).

„Pieśń Legionów Polskich we Włoszech” była bardzo popularnym utworem muzycznym wśród legionistów walczących u boku gen. Dąbrowskiego. Późnym latem pisał on do Wybickiego następująco: „Żołnierze do Twojej pieśni nabierają coraz więcej gustu i my ją sobie często nuciemy z winnym szacunkiem dla autora”.

„Mazurka Dąbrowskiego” śpiewano przy okazji świąt narodowych i powstań niepodległościowych w ciągu XVIII i XIX stulecia. Melodyczny utwór cieszył się także powszechną aprobatą m.in. wśród mieszkańców Księstwa Warszawskiego. Obok innych pieśni patriotycznych takich jak np. „Boże, coś Polskę”, „Warszawianka” i „Rota” był on jedną z najpopularniejszych utworów „ku pokrzepieniu serc” w okresie zaborów.

Po I wojnie światowej „Mazurek Dąbrowskiego” został uznany za hymn odrodzonej Polski, jednak nie znalazło to odzwierciedlenia w konstytucji marcowej z 1921 r. Zarządzenia sankcjonujące wspomniany wybór pod względem prawnym zostały wydane dopiero w drugiej połowie lat 20. XX w.

15 października 1926 r. Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego uznało wspomnianą pieśń za obowiązkową do śpiewania w szkołach.

Po czterech miesiącach, okólnikiem z 26 lutego 1927 r. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych ogłosiło „Mazurka Dąbrowskiego” hymnem narodowym.

                             QUIZ   O    HYMNIE

,,PIEŚŃ  LEGIONÓW  POLSKICH  WE  WŁOSZECH” JÓZEFA WYBICKIEGO    

1.Gdzie Józef Wybicki napisał słowa ,,Pieśni Legionów”  ?

1. Poznań
2. Warszawa
3. Reggio Emilia
4. Paryż

Za poprawną odpowiedź 1 punkt

2.Który instrument  muzyczny występuje w ,,Pieśni Legionów” J. Wybickiego?

1. flet
2. cymbałki
3. ustna harmonijka
4. taraban /bęben/

Za poprawną odpowiedź 1 punkt

3. Rozpoznaj  4 bohaterów historycznych, którzy występują w ,,Pieśni Legionów”

  Za każdą 1 poprawną odpowiedź

4. Jakie imię żeńskie wymienione jest  w ,,Pieśni Legionów Polskich we Włoszech”? 

  Poprawna odpowiedz 1 punkt

5. Jaki wyraz ma być hasłem wszystkich Polaków według   słów ,,,Pieśni Legionów Polskich we Włoszech”

  Poprawna odpowiedz 1 punkt

6. Podaj nazwy 2 rzek wymienionych w ,,Pieśni Legionów Polskich we Włoszech”

 Za 1 poprawną nazwę 1 punkt

Odpowiedzi : poniżej

1.C,

2.D,

3.Henryk Dąbrowski ,T. Kościuszko, Napoleon Bonaparte, Stefan Czarniecki

4.Już tam ojciec do swej        Basi       
Mówi zapłakany:
"Słuchaj jeno, pono nasi
Biją w tarabany."

5.,,Niemiec, Moskal nie osiędzie,
Gdy jąwszy pałasza,
Hasłem wszystkich         zgoda       będzie
I ojczyzna nasza.

6,,Przejdziem        Wisłę,       przejdziem         Wartę,
Będziem Polakami,
Dał nam przykład Bonaparte,
Jak zwyciężać mamy.”

• nast.